Jak i dlaczego warto oszczędzać papier? Zasady odpowiedzialnego korzystania i recyklingu papieru

11 lipca 2024

Papier z recyklingu – ekologiczne wybory, które warto wprowadzić na co dzień. Sprawdź jak!

Papier i papierowe opakowania uważane są za ekologiczne i przyjazne dla środowiska. Niestety, produkcja papieru pochłania bardzo dużo zasobów, powodując spore obciążenie dla planety. Z troski o naturę i ekosystemy, warto oszczędzać papier i prawidłowo sortować odpady z papieru, które następnie trafią do recyklingu. Jak zmniejszyć zużycie papieru i wprowadzić w życie ideę paperless? Poznaj nasze sposoby na oszczędzanie papieru i sprawdź, jak ma się do tego cyfryzacja.

Krótka historia papieru – jak powstawał papier kiedyś i dziś?

Papier wynaleziono w Chinach około 105 r. n. e. Pierwsze kartki powstawały z kory drzew, sieci rybackich, a także z jedwabnych i lnianych szmat. Wytwarzanie papieru było domeną Chińczyków aż do roku 750, kiedy Arabowie nauczyli się tego rzemiosła od chińskich jeńców. Arabski papier wytwarzano ze skrobi, a jego produkcja była dość czasochłonna.

Przez kilka wieków Arabowie eksportowali papier do Europy. Pierwsze papiernie na starym kontynencie powstały dopiero w XII i XIII w. Europejski papier produkowano z włókien tkanin rozdzielanych przy pomocy specjalnej maszyny i spajanych żelatyną zwierzęcą.

Prawdziwym przełomem w historii papieru było wykorzystanie do jego produkcji drewna, a raczej powstałego z niego ścieru drzewnego i celulozy. Dzięki temu pod koniec XIX w. produkcja papieru stała się masowa. Pulpa drzewna, jako surowiec do produkcji papieru, sprawdziła się ta dobrze, że jest wykorzystywana w zakładach papierniczych aż do dziś.

Zużycie i produkcja papieru w Polsce i na świecie – garść ciekawostek o papierze

Jeszcze na początku XIX w. statystyczny mieszkaniec Ziemi zużywał kilka, maksymalnie kilkanaście kartek na rok. A jak jest dzisiaj? Dziś zużycia papieru nie mierzymy już w kartkach, lecz w kilogramach. Na świecie przeciętnie zużywa się 55 kg papieru na osobę, w Europie 147 kg, a w Polsce 143 kg.

Największym producentem papieru są Chiny, gdzie w 2021 r. wytworzono ponad 125 mln ton papieru i tektury. Drugie miejsce zajmują Stany Zjednoczone z wynikiem aż 67,5 mln ton, podczas gdy w całej Europie produkuje się „jedyne” 43,6 mln ton. W Polsce rocznie wytwarza się ok. 4,9 mln ton papieru, co plasuje nasz kraj na 19. miejscu wśród największych światowych wytwórców.

Co można zrobić z papieru? Przykłady papierowych opakowań i produktów

Wytwarzanie tak dużej ilości papieru ma swoje uzasadnienie – z tego surowca powstaje mnóstwo produktów, z których korzystamy niemal każdego dnia. Zaliczamy do nich m.in.:

opakowania transportowe – kartony, wypełnienia paczek,
materiały biurowe – papier xero, teczki, segregatory, wizytówki, koperty, katalogi,
artykuły szkolne – książki, zeszyty, bibułę, brystol,
opakowania produktów – pudełka na buty, pudełeczka na leki, torebki na produkty sypkie,
prasę – gazety, czasopisma,
produkty higieniczne – papier toaletowy, chusteczki, ręcznik papierowy,
zastawę i dekoracje – talerzyki, słomki, girlandy, konfetti, rozety.

Coraz większa ilość produktów wytwarzanych z papieru sprawia, że z roku na rok wzrasta też produkcja tego surowca, a wraz z nią ilość drzew wycinanych na potrzeby przemysłu papierniczego. Szacuje się, że do papierni trafia aż 40% drewna pozyskanego z wycinek lasów. Na szczęście, nie wszystkie papierowe produkty muszą powstawać wyłącznie ze świeżo wyciętych drzew. Szansą na ochronę lasów przed wycinką i zamknięcie obiegu surowca jest recykling papieru.

Recykling papieru – dlaczego warto oddawać papier do recyklingu?

Papier jest jednym z surowców, które nadają się do recyklingu, czyli ponownego wykorzystania. Raz wyprodukowany, może być poddawany recyklingowi do 7 razy. Po tym czasie włókna celulozowe stają się zbyt krótkie, lecz nadal można użyć ich np. do produkcji kartonu lub wytłoczek do jajek.

Wytwarzając 1 tonę papieru z makulatury można zaoszczędzić:

17 drzew,
4200 kWh energii (czyli tyle, ile przeciętna 4-osobowa rodzina zużywa przez rok!),
26 tys. litrów wody,
3m³ powierzchni na składowisku odpadów.

Papier może zostać poddany recyklingowi tylko wtedy, kiedy będzie prawidłowo posortowany. Wszystkie papierowe odpady, które nadają się do ponownego wykorzystania powinny trafić do niebieskiego kosza lub worka. W przeciwnym razie zakończą swoje życie na składowisku, powiększając i tak już ogromne góry niepotrzebnych odpadów.

Wybieraj świadomie – produkty z ekologicznego papieru oraz z papieru z recyklingu

Wielu z nas może kojarzyć papier z recyklingu z szarymi, szorstkimi kartkami, pełnymi skaz i kolorowych włókien. W rzeczywistości papier z makulatury może być idealnie biały, gładki i wyglądać identycznie jak ten wytworzony z drzewnej pulpy! Dlatego, jeśli tylko masz taką możliwość, postaraj się wybierać produkty z papieru z recyklingu, np. notesy, kalendarze, koperty, torby, papier toaletowy oraz książki (najlepiej w miękkiej oprawie).

Podczas codziennych wyborów zwróć też uwagę na certyfikaty umieszczone na produktach. W zależności od rodzaju, mogą one świadczyć o produkcji z poszanowaniem środowiska i o odpowiedzialnym korzystaniu z zasobów leśnych oraz z innych zasobów planety.

Jak wybrać ekologiczny zeszyt – szkolna wyprawka w duchu zero waste

Podczas kompletowania wyprawki szkolnej warto działać odpowiedzialnie. Jednym z Twoich ekowyborów może być ekologiczny zeszyt. Przy poszukiwaniach zwróć uwagę na:

grubość – do przedmiotów, które masz kilka razy w tygodniu wybierz gruby zeszyt, a do tych, które są tylko raz – cienki,
okładkę – wybieraj miękkie okładki, których wytworzenie wymaga mniej papieru,
rodzaj papieru – postaw na zeszyt z papieru z recyklingu lub z ekologicznego papieru,
certyfikaty – sprawdź, czy Twój zeszyt jest przyjazny dla środowiska.

Kiedy już wybierzesz swój ekologiczny zeszyt, nie oprawiaj go w plastikową okładkę, która po zakończonym roku szkolnym trafi do kosza. Jeśli koniecznie chcesz oprawić zeszyt, możesz wykorzystać do tego szary papier (z recyklingu!) i ozdobić go rysunkami lub papierowymi wycinankami.

Sprawdź, jak skompletować całą wyprawkę w duchu zero waste!

Jak oszczędzać papier w domu, w biurze i w szkole?

Nadmierne zużycie papieru szkodzi środowisku, przyczynia się do zmian klimatycznych, a także jest nieekonomiczne – w końcu produkty z papieru nie należą do najtańszych. Aby odciążyć planetę i domowy budżet, możesz już dziś wypróbować nasze sposoby na oszczędzanie papieru.

Drukuj ekologicznie i oszczędzaj papier do drukarki

Czy wiesz, że przeciętny pracownik biurowy zużywa aż 10 tys. kartek do drukarki rocznie? To ogromna ilość, tym bardziej, że większość tych kartek trafia do kosza tego samego dnia. Aby uniknąć takiego marnotrawstwa, wprowadź kilka nowych zwyczajów:

drukuj tylko wtedy, kiedy to konieczne,
sprawdź treść dokumentu przed wydrukiem – już 1 literówka może oznaczać konieczność ponownego drukowania,
stosuj małą czcionkę, wąskie marginesy i jak najwęższą interlinię,
zawsze drukuj dwustronnie, a nawet wielostronnie (np. 2 lub 4 strony na 1 kartce),
wybieraj papier xero z recyklingu,
drukuj na kartkach już zadrukowanych z jednej strony.

Korzystaj z nowoczesnych technologii, które pozwalają oszczędzać papier

Cyfryzacja i korzystanie z nowych technologii pozwalają zaoszczędzić mnóstwo papieru. Proekologiczne podejście paperless (dosłownie: bez papieru) jest z powodzeniem wdrażane w wielu firmach. Ty możesz zastosować je w swoim domu! Jak? Podpowiadamy:

załatwiaj sprawy urzędowe online, a elektroniczne pisma i wnioski wysyłaj mailem,
listy zakupów lub zadań rób w telefonie, a nie na papierze,
zrezygnuj z pocztówek z wakacji, na święta lub na urodziny. Zamiast nich wyślij SMS, MMS lub wiadomość w komunikatorze,
zamień kartonikowe bilety na bilety w aplikacji na smartfona,
wybieraj e-booki i audiobooki zamiast tradycyjnych książek,
kupuj prenumeraty elektroniczne, a nie papierowe.

Postaraj się jednak z umiarem korzystać z możliwości, jakie dają nowe technologie. Używanie wyszukiwarek internetowych czy poczty e-mail generuje tzw. cyfrowy ślad węglowy, spowodowany rosnącym zużyciem energii w centrach danych. Szacuje się, że do 2023 r. ślad węglowy Internetu będzie stanowił aż 20% światowej emisji CO2! Dlatego nie wysyłaj wiadomości, jeśli nie musisz – zrezygnuj z wiadomości o treści np. „dziękuję” oraz z pustych maili.

Zamień papierowe jednorazówki na trwałe wielorazówki

Miejsce jednorazowych, plastikowych opakowań zajęły jednorazówki z papieru, np. papierowe kubeczki, słomki, talerzyki i torby. Choć są one nieco mniej problematyczne, to nadal stanowią duże obciążenie dla środowiska i przyczyniają się do produkcji niepotrzebnych odpadów. Co więcej, niektóre z pozoru papierowe produkty, np. kubeczki i opakowania na żywność, zawierają cienką warstwę plastiku, co czyni je trudnymi w recyklingu opakowaniami wielomateriałowymi.

Alternatywą dla papierowych jednorazówek są trwałe i wytrzymałe wielorazówki. Papierowe kubeczki postaraj się zamienić na kubki termiczne, ceramiczne z wieczkiem lub na kubki kompostowalne, talerzyki z papieru – na ceramiczną bądź melaminową zastawę, a ręczniki papierowe na wygodne i miękkie ściereczki z tkaniny. Pamiętaj też o zabieraniu na zakupy tkaninowej torby, a nakrywając do stołu wykorzystaj materiałowe serwetki zamiast tych papierowych.

Unikaj łączenia papieru i opakowań kartonowych z innymi surowcami

Produkty, w których papier jest na stałe połączony z plastikiem, np. koperty bąbelkowe lub zalaminowane kartki nie nadają się do recyklingu. Jeśli to tylko możliwe, ogranicz korzystanie z nich do minimum lub sięgaj po łatwiejsze w ponownym przetworzeniu alternatywy. Zamiast laminować papier, wybierz np. grubszą kartkę, a kopertę bąbelkową zamień na płaskie pudełko z tektury lub owijkę z kartonu, w którą pakuje się chociażby książki. Podczas pakowania przesyłek postaraj się korzystać z taśmy wykonanej z surowców z recyklingu, a wyrzucając stare kartony wysyłkowe oddziel plastikową taśmę od tektury.

Połączenie papieru z innymi surowcami znajdziemy też w tzw. opakowaniach wielomateriałowych, czyli np. kartonach na sok. Zachęcamy do rezygnacji z nich na rzecz łatwiejszych w recyklingu alternatyw, np. soków w szkle lub plastiku, a najlepiej – domowych, samodzielnie wyciskanych soków.

Wykorzystuj papier i papierowe opakowania do maksimum

Pamiętasz, że papier ma aż lub tylko 7 żyć? Z tego względu warto maksymalnie wykorzystać już wyprodukowane rzeczy z papieru i wyrzucać je dopiero wtedy, kiedy do niczego więcej się nie przydadzą.

Dwustronnie zadrukowane kartki wykorzystaj do zrobienia samolocików, efektownego origami lub papierowych kulek do zabawy.
Jednostronnie zadrukowany papier przeznacz do rysowania lub drukowania kolorowanek dla najmłodszych.
Raz użyty karton wysyłkowy wykorzystaj ponownie np. podczas zwrotu produktów lub przy sprzedaży nienoszonych ubrań z szafy.
Torebka na prezent nie jest jednorazówką! Nie wyrzucaj jej – na pewno przyda Ci się już niedługo, np. podczas pakowania prezentu dla bliskiej osoby.
Kartki z zeszytu, których nie wykorzystałeś podczas roku szkolnego, wyrwij i przeznacz na notatki.

Dobrym ekonawykiem jest też korzystanie z zasobów bibliotek oraz kupowanie książek z drugiej ręki, a następnie sprzedawanie ich kolejnym osobom. Tym sposobem jedną pozycję będzie mogło przeczytać nawet kilkaset osób, a Ty nie zagracisz mieszkania książkami kupionymi tylko na 1 raz.

A na koniec… zadbaj o prawidłową segregację odpadów z papieru!

Kiedy już papier nie nadaje się do ponownego wykorzystania, musi trafić do odpowiedniego kosza. Dzięki temu otrzyma drugie życie i wróci „do obiegu” w postaci np. zeszytu, koperty lub papierowych kart do gry.

Najczęściej papier wyrzucamy do niebieskiego pojemnika lub worka. Powinny trafić tam:

tektura i karton,
zadrukowany lub pokolorowany papier,
gazety, czasopisma, ulotki, plakaty,
zniszczone zeszyty i książki,
papierowe opakowania produktów, np. pudełko po lekach i po herbacie w torebkach,
papier z niszczarki,
papierowe torby, wytłoczki po jajkach, rolki po papierze toaletowym.

Nie wszystkie papierowe odpady mogą trafić do recyklingu. Mokry lub zabrudzony papier, zużyte chusteczki lub ręcznik papierowy, paragony i worki po materiałach budowlanych należy wyrzucić do odpadów zmieszanych. Takie „problematyczne” papierowe śmieci to doskonała okazja do zdobycia wiedzy na temat prawidłowego sortowania odpadów i przekazania jej innym członkom rodziny. Sprawdź, jak nauczyć dzieci segregacji śmieci.