Segregacja śmieci dla dzieci – pomysły na Dzień Ziemi i nie tylko

18 kwietnia 2023

Prawidłowe sortowanie odpadów to nie tylko dobry nawyk, ale też ważny obowiązek, którego należy uczyć dzieci już od najmłodszych lat. Dlaczego? Segregacja śmieci umożliwia recykling – odzyskanie cennych surowców i ponowne wykorzystanie ich do produkcji zupełnie nowych rzeczy. Aby dziecko jak najlepiej zrozumiało zasady segregacji śmieci i chętnie stosowało je w praktyce, warto pokazywać je w ciekawy i atrakcyjny sposób. Dowiedz się, jak nauczyć sortowania odpadów dzieci w różnym wieku i sprawdź, jak mogą Ci w tym pomóc obchody Światowego Dnia Ziemi.

Zasady segregacji śmieci dla dzieci – jak mówić o nich maluchom, przedszkolakom i starszakom?

Segregacja śmieci jest tematem, który warto poruszać z dziećmi w niemal każdym wieku i przy różnych okazjach. Jeśli masz w domu malucha, możesz opowiadać mu o tym, co robisz i dlaczego oraz powierzać proste zadania, np.:

• skończyło się mleko! Teraz muszę zgnieść karton i wyrzucić go do żółtego kosza na plastik,
• to jest niepotrzebna kartka. Czy wyrzucisz ją do niebieskiego kosza na papier?

Przedszkolakom warto powtarzać, że wszystkie odpady powinny trafiać do właściwych pojemników i przypominać, jakie śmieci i do jakiego kosza wyrzucamy. Starsze dzieci, które uczą się w szkole, zwykle mają już opanowane podstawowe zasady segregacji śmieci. W ich przypadku można skupić się na nauce sortowania bardziej „problematycznych” odpadów (np. rozbity talerz i zabrudzony ręcznik papierowy wyrzucamy do zmieszanych, a herbaciane fusy do bioodpadów itd.) oraz na utrwalaniu dobrych nawyków.

Nie polecamy natomiast opowiadać dzieciom o tragicznych skutkach, jakie może nieść za sobą nieprawidłowe sortowanie śmieci. Straszenie katastrofą ekologiczną lub dosłownym „utonięciem w śmieciach” tylko niepotrzebnie przestraszy dziecko, zamiast zachęcić je do wspólnej troski o planetę.
Podczas tłumaczenia dziecku kolorów koszy na śmieci i przypisanych do nich odpadów, może paść pytanie: po co segregować śmieci?

Odpowiedź jest dość prosta – prawidłowe sortowanie śmieci umożliwia poddanie większości z nich recyklingowi. Recykling z kolei pozwala na odzyskanie poszczególnych surowców, np. plastiku, papieru i szkła, aby następnie wyprodukować z nich zupełnie nowe przedmioty: opakowania, ubrania, buty, zabawki, artykuły papiernicze i wiele, wiele innych. Dzięki temu z niepotrzebnych śmieci powstają potrzebne, a czasem nawet niezbędne produkty. Jakie? Możecie wspólnie sprawdzić, które rzeczy w Waszym domu wyprodukowano z materiałów z recyklingu: szczoteczki do zębów, kurtki, ulubiona książeczka dziecka, a może nawet meble?

Światowy Dzień Ziemi – dobry moment na naukę segregacji śmieci

Światowy Dzień Ziemi to największe ekologiczne święto obchodzone 22 kwietnia. Jest ono wydarzeniem cyklicznym, organizowanym raz do roku. Jego celem jest poszerzenie świadomości ekologicznej, zwrócenie uwagi na problemy i zagrożenia, w obliczu których staje nasza planeta oraz promowanie postaw proekologicznych i mogących ograniczyć negatywny wpływ człowieka na środowisko.
Obecna data Dnia Ziemi została ustalona w 2009 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Wcześniej obchodzono go 21 marca – w dniu równonocy wiosennej, która w dawnych kulturach była świętem rodzącego się życia.

Obchody Dnia Ziemi mają charakter międzynarodowy – ich celem jest zjednoczenie ludzi we wspólnej idei, jaką jest szeroko pojęta troska o stan środowiska naturalnego. W tym czasie różne instytucje pozarządowe, rządy i samorządy organizują m.in. apele, konferencje, happeningi oraz kampanie edukacyjne, które mają nie tylko uświadomić społeczeństwu skutki nadmiernego wykorzystywania zasobów planety, ale też zachęcić do zmiany codziennych nawyków na przyjazne środowisku naturalnemu. Jednym z takich korzystnych nawyków jest prawidłowe sortowanie odpadów.

Tak prosta czynność, jak wyrzucenie śmieci do odpowiedniego kosza, może przynieść ogromny efekt – umożliwić odzyskanie i ponowne wykorzystanie cennych surowców, których zasoby stale się kurczą. Nieposortowane odpady trafiają, niestety, na składowiska, gdzie kończy się ich żywot. Taki sposób zagospodarowania odpadów nie jest ani ekonomiczny, ani ekologiczny – przyczynia się do degradacji środowiska i niszczenia ekosystemów. Ponowne wykorzystanie wciąż użytecznych i jakże potrzebnych surowców sprawia, że nie musimy już pozyskiwać ich z zasobów Ziemi ani nadmiernie eksploatować naszej pięknej planety.

Dzień Ziemi w szkole, przedszkolu i żłobku – wykorzystaj go do nauki segregacji śmieci w domu

Dzień Ziemi to święto dla wszystkich, nie tylko dla dorosłych. Z tego względu, szkoły, przedszkola, a nawet żłobki organizują obchody Dnia Ziemi dla dzieci – często można spotkać się z terenowymi akcjami zbierania śmieci w okolicy lub sadzenia nowych drzewek. Jeśli pogoda nie dopisuje, zajęcia przenoszą się do sal i klas, w których dzieci np. malują wspólnie duży plakat na Dzień Ziemi, budują roboty z odpadów lub rywalizują w miniteleturnieju z zagadkami o Dniu Ziemi i ekologii.

Takich form świętowania może być mnóstwo, a jedynym ograniczeniem jest kreatywność nauczycieli i opiekunów. Jeśli zastanawiasz się, jak zorganizować Dzień Ziemi w szkole, to mamy dla Ciebie gotowe rozwiązanie – skorzystaj z naszych scenariuszy zajęć, dzięki którym przybliżysz dzieciom poszczególne frakcje odpadów oraz pokażesz, jak je rozpoznać i prawidłowo segregować.

Po ciekawym i pełnym atrakcji dniu, rodzice mogą kontynuować temat Dnia Ziemi w mniejszym, rodzinnym gronie. Wykorzystaj wiedzę i entuzjazm dziecka, by wspólnie zadbać o jak najlepsze warunki do sortowania śmieci w domu. Zastanówcie się razem, ile i jakich odpadów powstaje w Waszym domu i sprawdźcie, czy Wasze kosze są odpowiednio pojemne. Jeśli nie, to postarajcie się na nowo urządzić miejsce do sortowania odpadów w kuchni, spiżarni lub w kotłowni. Możecie też zaprojektować naklejki na kosze do segregacji śmieci i oznaczyć nimi pojemniki, a jeśli macie więcej czasu – wykonać prosty plakat o sortowaniu odpadów. Zawieście go w dobrze widocznym miejscu, np. na drzwiach lodówki lub w okolicy koszy do segregacji, by każdy z domowników mógł łatwo sprawdzić, do jakiego kosza wyrzucić poszczególne odpady.

Jak nauczyć dziecko segregacji śmieci – filmy edukacyjne, bajki i książeczki dla dzieci

Nauka prawidłowej segregacji śmieci to nie tylko okazjonalne zajęcia w szkole oraz zaplanowane aktywności w domu. Zasady sortowania odpadów warto „przemycać” dziecku również w formie jego ulubionych rozrywek, np. bajek, książeczek lub krótkich filmów.

• Od czasu do czasu zaproponuj maluchowi bajkę dla dzieci o segregacji śmieci. Być może w ramach ulubionej serii kreskówek dziecka jest odcinek poświęcony ekologii lub odpadom?
• Poszukaj w księgarni lub bibliotece książeczek i opowiadań dla dzieci o segregacji śmieci, w których występują ulubieni bohaterowie Twojej pociechy.
• Starszakom może spodobać się dłuższy film edukacyjny o segregacji śmieci. Dla dzieci w wieku przedszkolnym wybieraj raczej krótkie filmiki lub wideo tworzone w ramach proekologicznych kampanii skierowanych do najmłodszych.

Skoro jesteśmy już w temacie kampanii: dobrą okazją do nauki segregacji śmieci i przybliżenia dziecku tematu recyklingu są lokalne i ogólnokrajowe akcje społeczne, np. zbiórka elektrośmieci, za które otrzymuje się sadzonki roślin lub zbieranie kolorowych nakrętek. Warto wyjaśnić dziecku cel takich inicjatyw i podkreślić, że w ten prosty sposób możemy pomóc nie tylko środowisku, ale też innym ludziom.

Dowiedz się, o co właściwie chodzi ze zbieraniem nakrętek i dlaczego warto to robić.

Segregacja śmieci to nie nuda – wspólna zabawa śmieciarką, kosze do segregacji w domku dla lalek

Kiedy dziecko opanuje podstawowe zasady sortowania śmieci, może zacząć samodzielnie stosować je w życiu oraz podczas innych aktywności. Najmłodsi spędzają na zabawie sporą część dnia, dlatego warto wpleść w nią tematykę segregacji odpadów. Można np. w ramach uatrakcyjnienia zabawy samochodami dodać model śmieciarki, która będzie jeździła po mieście i zbierała śmieci w kolorowych workach, a następnie dostarczała je do sortowni odpadów. Albo przy okazji odgrywania scenek w domku dla lalek, ustawcie w nim kosze na odpady, do których lalki będą wyrzucały śmieci. Podobne pojemniki możecie umieścić przy zabawkowej kuchni, w miniwarsztacie lub na klockowym polu campingowym. Dzięki temu dziecko utrwali sobie kolory koszy na śmieci i wyrobi nawyk segregacji.

Ciekawą zabawą na długie godziny jest też tworzenie praktycznych przedmiotów i zabawek DIY z odpadów. Taki recykling, a właściwie dawanie przedmiotom drugiego życia, rozwija w dzieciach zdolności manualne i kreatywność oraz pokazuje, że ze śmieci można wyczarować prawdziwe skarby, np.:

• gąsienicę z nakrętek nawleczonych na sznurek,
• autko z kartonu po soku jeżdżące na tekturowych kołach,
• sorter kolorów dla maluszków (pudełka pomalowane farbą, do których wrzucamy nakrętki w odpowiednich kolorach),
• statek z przeciętej plastikowej butelki pływający po morzu z folii bąbelkowej lub tektury falistej,
• ozdoby do domu ze starych opakowań papierowych i skrawków papieru, np. efektowne śnieżynki.

Jeśli w szkole lub przedszkolu zaplanowany jest bal przebierańców albo szalony pokaz mody, stwórzcie wspólnie strój ekologiczny z surowców wtórnych. Przebranie z recyklingu dla starszaka i ekostrój dla przedszkolaka to nie tylko sposób na zabicie nudy, ale też na wyróżnienie się w grupie, a może nawet nagrodę króla lub królowej balu.

Segregacja śmieci – zabawy i ćwiczenia dla dzieci w różnym wieku

W poprzednich akapitach przedstawiliśmy sporo pomysłów na pokazanie dziecku zasad segregacji śmieci w atrakcyjny i przystępny dla niego sposób. Pamiętaj jednak, że nuda jest najgorszym wrogiem dobrej zabawy, dlatego co jakiś czas spróbuj zaproponować dziecku nowe aktywności, podążając za jego zainteresowaniami. Jeśli aktualnie maluch uwielbia np. tworzyć prace plastyczne, to, zamiast proponować mu zabawę autkami, zachęć go do namalowania rysunku o segregacji śmieci do kolorowych koszy.
Jeśli dziecko będzie z radością i entuzjazmem wykonywało wszystkie zadania, to znacznie szybciej przyswoi i utrwali sobie najważniejsze zasady sortowanie śmieci i już bez przypominania przez rodzica, zacznie wyrzucać odpady do odpowiednich koszy.

Kolorowanki o segregacji śmieci dla dzieci w wieku przedszkolnym

Rysunki i kolorowanki związane z tematem segregacji śmieci to świetna propozycja dla kilkulatków i nie tylko. Ich poziom trudności można łatwo dopasować do wieku dziecka – dla dwulatka wybierz kolorowanki o wyraźnych konturach i dużych kształtach, a szkolniakowi podsuń malowankę pełną małych detali, które wymagają uwagi i skupienia. Dla urozmaicenia, poproś dziecko np. o pomalowanie tylko plastikowych albo papierowych przedmiotów na rysunku lub pokolorowanie wszystkich plastików na żółto, papieru na niebiesko, a szkła – na zielono.

Poznaj nasze darmowe kolorowanki o segregacji śmieci dla dzieci w różnym wieku.
W kolorowankach mogą też kryć się zadania dla dzieci dotyczące segregacji śmieci. Narysuj labirynt, w którym dziecko musi doprowadzić zgniecioną gazetę do niebieskiego kosza lub łamigłówkę, w której należy połączyć foliową torebkę, szklaną butelkę, ogryzek jabłka i niepotrzebną kopertę z pojemnikami do segregacji w odpowiednich kolorach. Dzięki takim ćwiczeniom dziecko pozna zasady segregacji śmieci, a przy okazji rozwinie koncentrację, logiczne myślenie i poćwiczy rączkę.

Pytania i zagadki o segregacji śmieci – pozwól dziecku się wykazać!

Dzieci lubią rozwiązywać zagadki i chwalić się swoją wiedzą. Spróbuj wykorzystać to, zadając swojemu maluchowi różne pytania podczas wykonywania codziennych czynności. Możesz pytać np. o kolor kosza, do którego należy wyrzucić konkretną rzecz bądź poprosić o wskazanie wszystkich plastikowych odpadów na zdjęciu lub obrazku. Dla starszych dzieci przygotuj trudniejsze pytania, np. czy dany odpad nadaje się do recyklingu lub co można wyprodukować z odzyskanego plastiku bądź szkła.
Pamiętaj, by dostosować poziom trudności do możliwości dziecka – maluchom zadawaj pytania zamknięte (niebieski czy żółty?), a starszakom pozwalaj wykazać się wiedzą podczas odpowiedzi na otwarte pytania. Dobrym źródłem ekologicznych zagadek są też gry dla dzieci o segregacji śmieci i ekologii. Jeśli Twoje dziecko lubi gry online, pokaż mu Ekoeksperymentarium, w którym znajdzie pokoje zagadek dla dzieci oraz grę w Energię i zasoby.

Karty pracy o segregacji śmieci i recyklingu dla starszaka

Dzieciom, które lubią rozwiązywać zagadki na papierze, możesz zaproponować ciekawe, edukacyjne karty pracy. Są one dostępne zarówno w formie krótkich, tematycznych książeczek z zadaniami, jak i gotowych materiałów dla dzieci o segregacji śmieci do druku. Takie karty pracy przeznaczone są dla dzieci w różnym wieku, od 2-3 latków do szkolniaków.

Jeśli Twoje dziecko chętnie przeprowadza eksperymenty i rozumie już zasady gier planszowych, wypróbujcie zabawy na podstawie naszych scenariuszy, które pozwolą zapoznać się z poszczególnymi rodzajami odpadów i ich przedziwnymi właściwościami. One sprawdzą się zarówno w domu, jak i w przedszkolu lub szkole. Dobra zabawa gwarantowana!

Zbieranie śmieci na spacerze, w lesie lub w parku

Urozmaiceniem dla domowych zabaw i kart pracy są aktywności na świeżym powietrzu. Wybierzcie się na spacer po okolicy, parku lub nad rzeką, zabierając ze sobą worek na śmieci i rękawiczki. Waszym pierwszym zadaniem będzie zebranie wszystkich śmieci, które napotkacie na swojej drodze. Kiedy już napełnicie worek, zamieńcie się w detektywów –poszukajcie koszy do segregacji śmieci i wyrzućcie do nich swoje „zbiory”. Jeśli zaplanowaliście spacer po lesie, koniecznie skorzystajcie też z gotowych pomysłów na najlepsze leśne zabawy.

Spacer to dobra okazja do zadawania najmłodszym zagadek i ćwiczenia ich spostrzegawczości. Poproś dziecko o znalezienie wszystkich koszy i określenie, jakie śmieci można do nich wyrzucać. Jeśli wstąpicie do sklepu lub wejdziecie do budynku instytucji publicznej, zachęć swoja pociechę do poszukania pojemnika na zużyte baterie, a w aptece – kosza na przeterminowane i niepotrzebne leki.
Korzystaj z materiałów, które znajdziesz na EkoPaka i naucz dzieci prawidłowej segregacji odpadów. Światowy Dzień Ziemi to dobry moment, aby zacząć naukę sortowania śmieci i zadbania o naszą planetę.