Czy Internet szkodzi środowisku? Sprawdź cyfrowy ślad węglowy swojej aktywności w sieci

18 grudnia 2025

Czym jest cyfrowy ślad węglowy?

Cyfrowy ślad węglowy określa ilość dwutlenku węgla (CO₂) wyemitowanego w wyniku korzystania z technologii cyfrowych. Tym korzystaniem może być wysłanie wiadomości w komunikatorze, zamieszczenie materiału wideo w social mediach, publikacja komentarza, pobranie zdjęcia, obejrzenie filmu na platformie streamingowej albo gra online. Skąd jednak ten dwutlenek węgla? Otóż każde podświetlenie ekranu telefonu, każda rozmowa na odległość i każdy przesłany megabajt danych powodują zużycie energii elektrycznej, a ta pochodzi głównie ze spalania paliw kopalnych.

Cyfrowy ślad węglowy określa się w gramach, kilogramach albo tonach ekwiwalentu dwutlenku węgla (CO₂e). Dzięki zastosowaniu tej ujednoliconej jednostki możemy porównać ślad węglowy różnych aktywności w sieci, a także zestawiać ze sobą ślad działań cyfrowych (np. wysłania e-maila) ze śladem działań tradycyjnych (np. wysłania listu pocztą).

Czy wiesz, że…

Ekwiwalent dwutlenku węgla (CO₂e) nie określa dosłownej ilości CO₂ uwolnionego do atmosfery podczas danej czynności. Zamiast tego sumuje wpływ wszystkich wyemitowanych gazów (w tym dwutlenku węgla, ozonu, metanu, tlenków azotu i freonów) na ocieplenie Ziemi i przelicza, jaka ilość samego CO₂ wywarłaby identyczny wpływ – stąd właśnie nazwa „ekwiwalent” (czyli odpowiednik) CO₂.

Prawidłowo obliczony cyfrowy ślad węglowy obejmuje nie tylko emisje zachodzące w całym cyklu życia usług cyfrowych, ale też emisje, do których dochodzi w całym cyklu życia sprzętu umożliwiającego korzystanie z tych usług. Aby nie pominąć żadnej z tych składowych, eksperci posługują się pewnymi standardami służącymi do obliczania i raportowania emisji gazów cieplarnianych, w tym cyfrowego śladu węglowego. Najpopularniejszym z tych standardów jest Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol), choć obliczenia wykonywane zgodnie z innymi standardami (np. DEFRA, DSP, GRI, ISO 14064, ISO 14067) również są rzetelne.

Co składa się na cyfrowy ślad węglowy?

Pełny cyfrowy ślad węglowy jest sumą emisji pochodzących z 3 źródeł: ze sprzętu, z serwerowni i centrów danych oraz z aktywności online i związanego z nią przesyłu danych.

• Emisje w całym cyklu życia sprzętu

Do tej grupy zaliczamy emisje wygenerowane podczas wytwarzania sprzętu, jego użytkowania, a następnie utylizacji. Jako „sprzęt” rozumiemy tu nie tylko smartfony, tablety i komputery, ale też ich ładowarki i zasilacze, routery, modemy i całą infrastrukturę do przesyłu danych, bez której kontakt z wirtualnym światem byłby niemożliwy.

Proces wytwarzania sprzętu obejmuje: projektowanie, wydobycie i transport surowców do fabryki, właściwą produkcję i pakowanie oraz wieloetapowy transport od producenta do konsumenta. Na użytkowanie składają się głównie pobór energii elektrycznej i ładowanie akumulatora. Etap utylizacji to natomiast emisje związane z selektywną zbiórką sprzętu, transportem do zakładu recyklingu, właściwym przetworzeniem surowców oraz zagospodarowaniem odpadów z całego procesu.

• Emisje z przesyłu i przechowywania danych

Obejmują zarówno emisje wygenerowane w wyniku każdej aktywności w sieci (np. scrollowania mediów społecznościowych, polubienia wpisu, obejrzenia rolki itp.), jak i emisje związane z automatycznym pobieraniem danych przez urządzenie (np. z aktualizacją oprogramowania, odświeżaniem danych pogodowych, wysyłaniem lokalizacji). Dodatkowym generatorem CO₂e jest przechowywanie danych w chmurze, np. plików na wirtualnych dyskach i e-maili w skrzynce – choć nie wymaga faktycznego działania, to zwiększa obciążenie serwerów.

• Emisje z serwerowni i centrów danych

Wszystkie przesyłane i pobierane dane muszą zostać przetworzone przez centra danych, w których znajdują się serwery i sprzęt sieciowy. Serwerownie zużywają ogromne ilości energii elektrycznej i wytwarzają ciepło, przez co wymagają ciągłego chłodzenia. Do chłodzenia wykorzystuje się znaczne ilości wody odkładające się w postaci śladu wodnego oraz kolejne urządzenia elektryczne, co dodatkowo zwiększa cyfrowy ślad węglowy serwerowni.

Specyficznymi centrami danych są kopalnie kryptowalut, w których „wydobywa się” Bitcoiny, Etherenum i inne wirtualne pieniądze. Roczne emisje z kopania Bitcoina wynoszą obecnie 60 milionów ton CO₂e, czyli tyle, ile wytwarza kraj wielkości Belgii![i] W ostatnich latach niebagatelny wpływ na cyfrowy ślad węglowy miał też rozwój sztucznej inteligencji (AI). Trenowanie coraz to nowych modeli AI jest niezwykle energochłonne, a przecież to dopiero początek! Cyfrowy ślad węglowy AI tworzą również korzystanie z modeli sztucznej inteligencji i ich ciągły rozwój. Szacuje się, że jedno zapytanie modelu AI zużywa od 50 do 90 razy więcej prądu niż identyczne zapytanie wpisane w wyszukiwarkę[ii]!

Aby lepiej uzmysłowić najmłodszym wpływ internetu na środowisko, skorzystaj z naszej karty pracy o cyfrowym śladzie środowiskowym >>

Jaki ślad węglowy zostawia Twoja aktywność w sieci?

Każde urządzenie i każda czynność online – nawet ta najmniejsza – pozostawia po sobie zauważalny ślad w postaci emisji CO₂. Dokładną wielkość tych emisji można obliczyć zarówno dla pojedynczej aktywności (np. dla wysłania e-maila), jak i dla działalności firmy, organizacji, a nawet dla całego świata.

Zacznijmy jednak od siebie i sprawdźmy, ile CO₂e generują różne działania w sieci:

• 1 zapytanie w ChatGPT – 4,32 g CO₂e,
• 1 zapytanie w wyszukiwarce Google – 0,2 g CO₂e [iii],
• krótki e-mail wysłany do 1 osoby – 0,2 g CO₂e,
• długi e-mail wysłany do 100 osób, a odczytany przez jedną – 26 g CO₂e [iv].

Znaczną część czasu online przeznaczamy na aktywność w social mediach – szacuje się, że w ciągu całego tygodnia spędzamy tam średnio 18 godzin i 36 minut[v]! W 2023 r. serwis Bankless Times podjął się oszacowania cyfrowego śladu węglowego, jaki ma korzystanie przez jedną osobę z najpopularniejszych mediów społecznościowych:

• TikTok generuje 2,63 g CO₂e na minutę,
• Reddit generuje 2,4 g CO₂e na minutę,
• Pinterest generuje 1,3 g CO₂e na minutę[vi]
• Instagram generuje 1,05 g CO₂e na minutę,
• Facebook generuje 0,79 g CO₂e na minutę,
• YouTube generuje 0,49 g CO₂e na minutę[vii].

W ujęciu globalnym, łączne emisje generowane w ciągu roku przez wszystkich użytkowników TikTok i Facebooka są porównywalne z emisjami, jakie wygenerowałaby podróż lotnicza wszystkich londyńczyków (9 mln osób!) z Londynu do Nowego Jorku. I z powrotem![viii]

Możesz sprawdzić cyfrowy ślad węglowy swojej aktywności w social mediach, wykorzystując kalkulator Compare The Market.

Obliczając cyfrowy ślad węglowy warto pamiętać, że uzyskane dane są orientacyjne. Wiele zależy od etapów cyklu życia technologii cyfrowej, jakie zostały uwzględnione w wyliczeniach oraz od lokalizacji użytkownika i konkretnych centrów danych. Na cyfrowy ślad węglowy składa się bowiem m.in. pobór energii elektrycznej i ilość gazów wyemitowanych do atmosfery podczas jej wytwarzania. W krajach, w których prąd pochodzi głównie z elektrowni węglowych, dana aktywność online będzie miała większy ślad węglowy niż w rejonach, gdzie dominują elektrownie atomowe, wiatrowe i inne OZE.

Jesteś ciekawy, jak to wygląda w twoim przypadku? Oblicz szacunkowy cyfrowy ślad węglowy całej swojej aktywności online

W internecie i w przyrodzie nic nie ginie – cyfrowy ślad węglowy a ślad elektroniczny

Każda aktywność online pozostawia nie tylko ślad środowiskowy, ale też informacyjny, zwany śladem elektronicznym albo cyfrowym. Obejmuje on wszystkie dane udostępniane przez użytkownika (np. wpisy, polubienia, komentarze, zdjęcia i wideo) oraz dane zbierane automatycznie, jak chociażby pliki cookies. Ogół tych informacji pozwala stworzyć profil użytkownika w sieci (np. by lepiej dobierać reklamy i sugerowane materiały), ale też buduje jego wizerunek w internecie i w realnym życiu.

Czy wiesz, że treści, które raz udostępnisz w sieci, pozostaną w niej już na zawsze? W internecie nic nie ginie, a dostęp do różnych informacji jest zaskakująco łatwy. Twoje wpisy, zdjęcia, filmiki i komentarze mogą znaleźć twoi znajomi, rodzina, potencjalny pracodawca i kontrahent, a nawet organy ścigania. Warto pamiętać o tym i patrzeć na aktywność w sieci zarówno przez pryzmat środowiskowy, jak i wizerunkowy. Tym bardziej, że każde twoje kliknięcie ma moc – może karmić algorytmy, powielać niesprawdzone lub fałszywe informacje, krzywdzić inne osoby i zaśmiecać cyfrowy świat. Zamiast tego może też dawać uwagę ważnym kwestiom, wspierać bliskich, przyczyniać się do budowania twojej świadomości i rozwijać wiedzę. Wybór należy do ciebie.

Zasady panujące w e-świecie są zaskakująco podobne do tych, które obserwujemy w świecie rzeczywistym, a bezrefleksyjne zaśmiecanie powoli niszczy nie tylko naturę, ale też całą rzeczywistość, w której żyjemy.

Śmieci w sieci, czyli generatory zbędnego cyfrowego śladu węglowego

W dobie galopującego postępu technologicznego i rosnącego cyfrowego śladu węglowego warto zwracać szczególną uwagę na ekologię cyfrową, której przejawem jest m.in. zmniejszanie ilości cyfrowych śmieci. Zaliczamy do nich m.in. niepotrzebne już dane i nic nie wnoszące treści, za którymi nie stoi żadna wartość, idea, ani żaden sensowny przekaz.

Za cyfrowe śmieci można uznać m.in.:

• zbędne, nieużywane pliki i kopie robocze przechowywane na dyskach sieciowych,
• stare SMS-y i e-maile (zwłaszcza te zawierające duże załączniki),
• SPAM – niechciane, masowo wysyłane wiadomości elektroniczne zawierające przeważnie treści reklamowe,
• „porzucone” skrzynki e-mail – zapchane wiadomościami i od lat nieotwierane przez użytkownika,
• niepotrzebne newslettery, z których użytkownik jeszcze nie zrezygnował,
• boomertrapy – treści (zwykle obrazy i wideo) tworzone z pomocą AI wyłącznie w celu przyciągnięcia uwagi starszych odbiorców, w tym seniorów, i skłonienia ich do pozostawienia komentarza lub „lajka”,
• brainroty – powtarzalne, absurdalne i pozbawione znaczenia memy, piosenki, animacje i krótkie filmy, które błyskawicznie wpadają w viral, rozchodzą się po sieci (głównie za sprawą mediów społecznościowych) i są odtwarzane nawet po kilkadziesiąt razy przez tego samego użytkownika,
• AI slopy – bezwartościowe, bezsensowne i niezbyt mądre treści (najczęściej wideo) generowane przez sztuczną inteligencję.

Szczególną kategorią cyfrowych śmieci są fake newsy – nieprawdziwe informacje serwowane nam w różnych formach, od wpisów w mediach społecznościowych, przez artykuły na poczytnych portalach, aż po pojedyncze komentarze, rolki lub shortsy. Są kontrowersyjne, szokujące i grają na naszych emocjach, dlatego użytkownicy często udostępniają je i przesyłają znajomym, przyczyniając się do generowania cyfrowego śladu węglowego oraz do nieumyślnego szerzenia dezinformacji.

Jak rozpoznać fake newsy i nie dać się zmanipulować? Wskazówki znajdziesz w naszych materiałach opracowanych w ramach projektu Edukacja Ekocyrkularnych >>

Czy cyfrowa rewolucja to droga donikąd?

Ciągły rozwój i rozpowszechnianie cyfrowych technologii niewątpliwie mają pewien negatywny wpływ na środowisko, jednak nie jest on tak duży, jak mogłoby się wydawać. Obecnie działalność całego sektora teleinformatycznego odpowiada za jedynie 1,7% globalnych emisji[ix]. Dodatkowo pomiędzy rokiem 2023 a 2024 szacowana emisja gazów cieplarnianych spadła z 780 mln ton CO₂e do 750 mln ton CO₂e[x] i to przy stale rosnącym zużyciu energii. Eksperci prognozują, że trend spadkowy utrzyma się również w przyszłości. Cyfrowe technologie i serwerownie coraz częściej zasilane są czystą energią pochodzącą z OZE, a nie ze spalania wysokoemisyjnych paliw kopalnych. Amazon i Google inwestują nawet we własne mini reaktory jądrowe, które będą wytwarzały energię dla ogromnych centrów danych stworzonych na potrzeby obsługi systemów AI[xi][xii].

Co więcej, cyfryzację można również postrzegać jako korzystną dla środowiska! Postęp technologiczny pozwala nam stopniowo zastępować tradycyjne, wysokoemisyjne czynności mniej obciążającymi dla klimatu działaniami online.

• Wysłanie jednego e-maila generuje zaledwie 1/20 śladu węglowego związanego z wysyłką tradycyjnego listu[xiii]. Warto mieć to na uwadze i (w miarę możliwości) wybierać doręczanie rachunków, faktur oraz pism urzędowych w formie elektronicznej, a nie papierowej.
• Przejście na pracę zdalną i wirtualne spotkania spowodowały spadek emisji związanych z dojazdami do biur i podróżami służbowymi[xiv].
• Jak informuje Światowe Forum Ekonomiczne, rozpowszechnienie technologii cyfrowych może ograniczyć globalną emisję gazów cieplarnianych nawet o 20% do 2050 r.[xv]

Ciemną stroną cyfrowej rewolucji jest rosnąca masa elektroodpadów generowanych przy wymianach sprzętu na nowszy, bardziej wydajny albo bardziej energooszczędny. Szacuje się, że ok. 75% cyfrowego śladu węglowego sprzętu IT pochodzi właśnie z produkcji, a nie użytkowania.

 Ślad węglowy związany z wyprodukowaniem nowego telewizora zawsze będzie wielokrotnie wyższy niż cyfrowy ślad dalszego korzystania ze starego modelu (nawet takiego bardziej prądożernego). W tym kontekście wymiana smartfona co 2 lata jawi się jako środowiskowa katastrofa, zwłaszcza, jeśli poprzedni smartfon nie trafia do kolejnego użytkownika, lecz zalega na dnie szuflady.

Sprawdź, co możesz zrobić ze starym laptopem, telefonem i komputerem >>

Jak ograniczyć swój cyfrowy ślad węglowy?

Wbrew pozorom nie jest to trudne i nie wymaga żadnych większych poświęceń i wyrzeczeń. Czasem wystarczy sprzątnąć gromadzone latami cyfrowe śmieci, by znacznie zredukować swój negatywny wpływ na środowisko. Poniżej znajdziesz listę mniej lub bardziej angażujących sposobów na zmniejszenie cyfrowego śladu węglowego.

1. Regularnie sprzątaj galerię w smartfonie – kasuj stare zrzuty ekranu, powielone ujęcia i inne zbędne obrazy.
2. Obniż jakość oglądanych materiałów wideo, by zmniejszyć transmisję danych.
3. Nie zgadzaj się na gromadzenie plików cookies przez witryny internetowe.
4. Zrezygnuj z kamerki podczas rozmowy, jeśli jej wykorzystanie nie jest konieczne.
5. Odinstaluj zbędne aplikacje w telefonie i komputerze.
6. Wyłącz powiadomienia z aplikacji, gier i mediów społecznościowych. Zostaw tylko te niezbędne, np. przypomnienie o spotkaniu albo o przyjęciu leku.
7. Słuchasz? Wybierz materiał dźwiękowy, a nie wideo. Unikniesz konieczności streamingu wideo, którego i tak nie oglądasz.
8. Wyczyść skrzynkę – usuń stare e-maile i SMS-y, opróżnij wirtualny kosz i folder SPAM, zlikwiduj skrzynki, z których od lat nie korzystasz.
9. Anuluj zbędne subskrypcje i wypisz się z newsletterów, które już cię nie interesują.
10. Usuwaj z kopii e-maila osoby, które nie są zainteresowane daną kwestią.
11. Porzuć zwyczaj dziękowania – cyfrowe wiadomości o treści „dziękuję”, „OK” albo zawierające jedynie emotikonę zwykle są zbędne (nie jest to bezwzględną regułą – czasem potwierdzenie odbioru jest konieczne!).
12. Przejrzyj swoje pliki na wirtualnych dyskach i skasuj te, których już nie potrzebujesz.
13. Opróżnij kosz – usunięte pliki mogą być w nim przechowywane 30 dni, a czasem nawet w nieskończoność!
14. Drukuj tylko wtedy, kiedy tego naprawdę potrzebujesz – nie tylko ograniczysz swój cyfrowy ślad węglowy, ale też zmniejszysz zużycie papieru.

Sprawdź, jak jeszcze możesz ograniczyć zużycie papieru >>

Nie musisz od razu podejmować wszystkich tych działań i wdrażać każdego z wymienionych nawyków – wybierz tylko czynności, które jesteś w stanie wykonać i nawyki, które zostaną z Tobą już na zawsze.

Dobre praktyki warto wprowadzać nie tylko w obszarach związanych z cyfrową aktywnością, ale też w kwestiach dotyczących urządzeń elektrycznych i elektronicznych, które nam tę aktywność umożliwiają.

1. Kupuj i wymieniaj sprzęt tylko wtedy, kiedy naprawdę potrzebujesz.
2. Wymieniaj podzespoły (np. procesor lub kartę graficzną w komputerze), a nie całe urządzenie.
3. Zanim wyrzucisz, postaraj się naprawić.
4. Zużyty sprzęt przekaż do recyklingu.

Masz problem z realizacją punktu numer 4? Spieszymy z pomocą! Sprawdź, jak segregować i gdzie wyrzucić elektroodpady oraz zużyte baterie!

[i] J. Urbaniec, Bitcoin rocznie zużywa więcej energii niż 200-milionowy kraj, https://smoglab.pl/bitcoin-rocznie-zuzywa-wiecej-energii-niz-200-milionowy-kraj/

[ii] Going digital – good or bad for the climate?, https://climate-pact.europa.eu/articles-and-events/pact-articles/going-digital-good-or-bad-climate-2025-02-19_en

[iii] AI’s carbon footprint – how does the popularity of artificial intelligence affect the climate?, https://planbe.eco/en/blog/ais-carbon-footprint-how-does-the-popularity-of-artificial-intelligence-affect-the-climate/#elementor-toc__heading-anchor-1

[iv] M. Kajzerek, M. Hunder-Kukier, Emisyjność usług online – cyfrowy ślad węglowy, https://climateandstrategy.com/blog/emisyjnosc-uslug-online-cyfrowy-slad-weglowy/

[v] Global social media statistics, https://datareportal.com/social-media-users?utm_source=DataReportal&utm_medium=Country_Article_Hyperlink&utm_campaign=Digital_2026&utm_term=Poland&utm_content=Social_Media_Overview_Promo

[vi] https://www.comparethemarket.com.au/energy/features/social-carbon-footprint-calculator/

[vii] T. McInnis, TikTok Emits Three Times More Carbon Than Facebook Per Minute Of Use, https://www.banklesstimes.com/news/2023/01/31/tiktok-emits-three-times-more-carbon-than-facebook-per-minute-of-use/

[viii] T. McInnis, TikTok Emits Three Times More Carbon Than Facebook Per Minute Of Use, https://www.banklesstimes.com/news/2023/01/31/tiktok-emits-three-times-more-carbon-than-facebook-per-minute-of-use/

[ix] Measuring the Emissions & Energy Footprint of the ICT Sector, https://www.itu.int/en/ITU-D/Environment/Documents/Publications/2024/ITU-World%20Bank%20Measuring%20the%20Emissions-Energy%20Footprint%20of%20the%20ICT%20Sector%202024.pdf

[x] Exploring sustainability in the ICT sector, https://www.ericsson.com/en/reports-and-papers/mobility-report/articles/ict-carbon-footprint-decreasing

[xi] E. Chlipała, Amazon przyłącza się do działań na rzecz energii jądrowej, https://swiatoze.pl/amazon-przylacza-sie-do-dzialan-na-rzecz-energii-jadrowej/

[xii] E. Kielak, Google stworzy atomowe osiedle. Reaktory SMR będą pracować dla AI, https://next.gazeta.pl/next/7,151243,31386556,google-stworzy-atomowe-osiedle-reaktory-smr-beda-pracowac-dla.html

[xiii] Jaki ślad węglowy ma pojedynczy e-mail, sms i wyszukiwanie w Google? [FRAGMENT KSIĄŻKI], https://smoglab.pl/sorry-taki-mamy-slad-weglowy/

[xiv] Going digital – good or bad for the climate?, https://climate-pact.europa.eu/articles-and-events/pact-articles/going-digital-good-or-bad-climate-2025-02-19_en

[xv] Going digital – good or bad for the climate?, https://climate-pact.europa.eu/articles-and-events/pact-articles/going-digital-good-or-bad-climate-2025-02-19_en